Operatie Paperclip, de geheime operatie van de Verenigde Staten in nazi-Duitsland

Bijna meteen na de Tweede Wereldoorlog begon de Koude Oorlog. Om deze krachtmeting met de Sovjet-Unie te kunnen winnen, maakten de Amerikanen een even opmerkelijke als schaamteloze keuze. Ze ronselden Duitse onderzoekers die kort daarvoor nog vol overtuiging voor de nazi’s hadden gewerkt – en daarbij niet op een paar mensenlevens keken.

Toen de Amerikaanse testpiloot kolonel Donald Putt op 22 april 1945 het Luchtvaartkundige Onderzoekscentrum in het Duitse Völkenrode binnenstapte, wist hij niet wat hij zag. Of eigenlijk wist hij het wel: dit was het meest geavanceerde luchtvaartlaboratorium ter wereld, waar nazi-onderzoekers aan toestellen voor de gevreesde Luftwaffe hadden gewerkt.

Het stond er vol vliegtuigonderdelen, voorraden raketbrandstof en windtunnels die hun tijd ver vooruit waren. “Als we niet te trots zijn om deze Duitse informatie te gebruiken, kan dat ons tot voordeel strekken en kunnen we verder gaan waar Duitsland is gestopt”, schreef Putt enthousiast aan zijn baas. Hij voegde daar nog de dringende suggestie aan toe dat de technologie en het materieel alleen niet toereikend waren. De wetenschappers die ze hadden ontwikkeld, moesten eveneens worden verschalkt.

In het kielzog van de geallieerde troepen werd Duitsland overspoeld door een schaduwleger van geheim agenten uit de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en de Sovjet-Unie. Ze wilden allemaal de geavanceerde Duitse oorlogstechnologie buitmaken. Het leidde tot geheime programma’s waarmee niet alleen de kennis zelf, maar ook de bedenkers ervan – de wetenschappelijke elite van het Derde Rijk – door de geallieerden werden geïmporteerd.

Ook de Britten en de Russen rekruteerden naziwetenschappers, maar de Amerikanen waren hierin het meest doortastend. Ruim 1600 van Hitlers onderzoekers werden naar de VS overgebracht in het kader van Operatie Paperclip. De naam verwees naar de paperclips waarmee valse biografieën van deze wetenschappers, waarin hun naziverleden werd gebagatelliseerd of zelfs was weggepoetst, aan hun officiële documenten vastzaten.

Hoewel de controverse rondom Operatie Paperclip genoegzaam bekend is, waren de feiten en de details over het programma dat nog niet. Maar de Amerikaanse onderzoeksjournalist Annie Jacobsen dook in een grote hoeveelheid pas vrijgegeven documenten en publiceerde er onlangs een boek over. Dankzij haar weten we nu hoe verbijsterend én schaamteloos het er destijds aan toeging.

Want To Know/Ce Evolution